Maronad an Aotrou Nevet
Elégie de Monsieur de Névet
 


I
- Ma den paour, petra zo degoue'et,
Pa zeut d'ar gêr ker strafuilhet ?

Pa 'z oc'h ker glas evit rejin,
Ma denig paour, leveret din

Pa 'z oc'h ker glas hag ar marv;
Petra zo degoue'et war ho tro?

- Abred a-walac'h e klefet
An doare deus pezh zo degoue'et ;

Abred a-walac'h e klefet
An doare deus pezh 'm eus gwelet.

'Zalek an ti beteg ar vourc'h,
Heul bras o vont, dre son ar c'hloc'h :

An aotrou person penn-kentañ,
Un arc'h lienet wenn razañ,

Daou ejen bras oc'h hi dougen
Sternoù arc'hant diouc'h ho c'herc'henn

Ha kalz a dud o tont war-lerc'h,
Stouet o fenn gant kalz a nec'h.-

II
Sant-Yann, ar mevel, a skoe
War dor ar person, en noz-se.

- Savet, savet, aotrou person!
An aotrou Nevet a zo klañv

Kaset ganeoc'h ar groaz-nouenn,
War an aotrou kozh a zo tenn.

- Setu me deut, aotrou Nevet
Tenn eo warnoc'h am eus klevet ?

Ar groaz-nouenn zo ganin-me
D'ho koñfortiñ, mar ganlan-me.

- N'em eus konfort bet da gaouet
En tu ma c'horf e-barzh ar bed;

En tu ma c'horf me n'am eus ket,
En tu ma ene, laran ket.-

Goude ma oa bet koveset,
D'ar beleg en deus lavaret

- Digoret frank dor ar gêr-mañ,
Ma welin holl dud ma zi-mañ,

Ma fried ha ma bugale
Tro-war-dro demeus ma gwele

Ma bugale, ma merourien
Kerkoulz ha ma servijourien;

Ma hellin, 'n o zouez, kemeret
Hon Aotrou 'barzh mont diouc'h ar bed.-

An itron hag he vugale,
Ha kement oa eno, ouele

Hag eñ ker reizh o frealze,
Ha ker sioulik a gomze !

- Tevet, tevet, na ouelet ket,
Doue eo ar mestr, ma fried

Ho! tevet, ma bugaligoù
Ar Werc'hez sakr ho tiwallo !

Ma merourien, na ouelet ket
Tud diwar maez, gouzout a ret,

Pa ve azv an ed, ve medet
Pa zeu an oad, mervel zo red !

Tevet, tud vat diwar ar maez
Tevet, peorien kaezh ma farrez

'Vel em eus bet soñj ac'hanoc'h,
Ma faotred defint soñj ouzhoc'h.

Eveldon-me i ho karo,
Hag ober a rint mad hor bro.

Na ouelet ket, kristenien vat,
Ni 'n em gavo 'benn ur boutad !-

III
D'ar yaou vintin, aotrou Karne
'Tont deus ar fest noz, c'houlenne,

O tont d'ar gêr, war e varc'h gwenn,
Bordet e chupenn penn-da-benn,

E chupenn voulouz ruz glaou-tan
Bordet penn-da-benn gant arc'hant;

D'ar yaou vintin, aotrou Karne
O tont en-dro a c'houlenne :

- Daoust perak, va zudjentiled,
N'eo ket deut d'ar fest re Nevet ?

Daoust perak, din-me leveret,
Pe oant bet pedet da zonet ?

- An aotrou kozh, 'vel ma glevan,
Zo en e wele chomet klañv

- Mar 'mañ 'n aotrou er gwele klañv,
Deomp da glask kannad ane'añ.-

Pe oant o tegou't gant an gant ar gêr
I a gleve son ar c'hleier.

Digoret frank ar perzhier,
Ha den ebet barzh ar maner.

- Mar 'maoc'h deuet d'e zarempret,
E bered ar vorc'h he gavfet.

Bet 'mañ bet dec'h tan ar marv,
Ha skarzhet mat an holl bodoù ;

An aotrou person d'e sevel
Ha d'e zougen kaer d'ar chapel ;

E itron hag e vugale,
D'e lienañ en arc'h neve.

Setu fresk, amañ, rodoù 'r c'harr
A zo aet d'e gas d'an douar.-

Hag i da douch war o roñsed,
Ha da zegou't gant ar vered.

Pa oant degoue'et gant ar vered,
Ranne o c'halon o welet,

'Welet ar c'hleuier e ziskenn
En toull douar krizh da viken;

'N itron war-lerc'h, gwisket e du,
War he daoulin, oc'h ouela druz ;

Hag he bugale 'youal ken,
Ha sachat blev deus o fenn.

Dek mil den ober kemend-all,
Hag an dud paour dreist ar re all.

Unan ane'o, anvet Malgan,
En deus graet ar maronad-mañ,

En deveus ar werz-mañ savet
En enor d'an aotrou Nevet,

D'an aotrou Nevet benniget,
A oa kendalc'h ar Vretoned



Le sujet

I
Mon pauvre homme, qu'est-il arrivé, quand vous revenez si consterné ?
Quand vous êtes vert comme du raisin ; mon pauvre cher homme, dites-moi ;
Quand vous êtes pâle comme la mort; que vous est-il arrivé ?
- Vous saurez assez tôt ce qui est arrivé;
Vous saurez assez tôt ce que j'ai vu;
Depuis la maison jusqu'au bourg une procession s'avance, au son de la cloche;
Monsieur le recteur en tête ; devant lui une bière drapée de blanc,
Que traînent deux grands boeufs, couverts de harnais d'argent.
Derrière, une multitude immense, la tête inclinée par une grande affliction.

II
Saint-Jean, le valet, frappait à la porte du recteur, cette nuit-là.
- Levez-vous, levez-vous, monsieur le recteur ! Le seigneur de Névet est malade ;
Portez avec vous l'extrême-onction, le vieux seigneur souffre beaucoup.
- Me voici, monsieur de Névet ; vous souffrez beaucoup, me dit-on ?
J'ai apporté l'extrême-onction pour vous soulager, si je puis.
- Je n'ai aucun soulagement à attendre à l'égard de mon corps en ce monde ;
Je n'en attends aucun à l'égard de mon corps ; à l'égard de mon âme, je ne dis pas.
Après avoir été confessé, il dit au prêtre:
- Ouvrez aux deux battants la porte de ma chambre, que je voie tous les gens de ma maison,
Ma femme et mes enfants tout autour de mon lit;
Mes enfants, mes métayers et mes serviteurs aussi ;
Que je puisse, en leur présence, recevoir Notre-Seigneur avant de quitter ce monde.-
La dame et ses enfants, et tous ceux qui étaient là, pleuraient ;
Et lui, si calme, les consolait et leur parlait si doucement !
- Taisez-vous ! taisez-vous ! ne pleurez pas; c'est Dieu le maître, ô ma chère femme
Oh ! taisez-vous, mes petits enfants ! La sainte Vierge vous gardera !
Mes métayers, ne pleurez pas ; vous le savez, gens de la campagne
Quand le blé est mûr, on le moissonne ; quand l'âge vient, il faut mourir
Taisez-vous, bons habitants des campagnes ; taisez-vous, chers pauvres de ma paroisse
Comme j'ai pris soin de vous, mes fils prendront soin de vous.
Ils vous aimeront comme moi ; ils feront le bien de notre pays.
Ne pleurez pas, ô bons chrétiens ! nous nous retrouverons bientôt

III
Le jeudi au matin, le seigneur de Carné demandait, en revenant de la fête de nuit,
En revenant chez lui, sur son cheval blanc, vêtu d'un habit galonné,
D'un habit de velours d'un rouge de feu, galonné d'argent tout du long;
Le jeudi matin, le seigneur de Carné, en s'en revenant, demandait:
- Pourquoi, messieurs, les Névet ne sont-ils pas venus à la fête ?
Pourquoi, dites-le moi, quand ils avaient été invités ?
- Le vieux seigneur, à ce qu'on dit, est au lit, malade.
- Si le seigneur est au lit, malade, allons savoir de ses nouvelles. -
Comme ils arrivaient au manoir, ils entendirent les cloches sonner.
La porte de la cour était toute grande ouverte, et le manoir était désert.
- Si vous êtes venus pour lui rendre visite, vous le trouverez dans le cimetière du bourg
C'est hier qu'on a allumé le feu de la mort, et qu'on a vidé toutes les cruches ;
Monsieur le recteur l'a levé et l'a porté avec honneur dans la chapelle ;
Madame et ses enfants l'ont enseveli dans sa bière neuve.
Voici encore toutes fraîches les traces de la charrette qui l'a porté en terre. -
Et eux de presser leurs chevaux et d'arriver au cimetière.
Quand il furent arrivés au cimetière, leur coeur se fendit de douleur en voyant ce qui s'y passait,
En voyant le fossoyeur le descendre dans la tombe froide pour jamais
La dame, derrière, vêtue de noir, sur ses deux genoux sanglotant ;
Et ses enfants poussant des cris lamentables, en s'arrachant les cheveux de la tête
Et dix mille personnes en faisant autant, principalement les pauvres gens.
Un d'eux, nommé Malgan, est l'auteur de ce chant de mort ;
Il a composé ce chant en l'honneur du seigneur de Névet,
Du seigneur de Névet béni, qui était le soutien des Bretons.



Source

Extrait du "Barzhaz Breizh", le premier grand recueil de chansons bretonnes, publié en 1839 par Hersart de la Villemarqué