Fontanellan
La Fontenelle
 


Fontanellan, a barrez Prad,
Bravañ mab a wiskas dilhad,
En deus lammet ur bennherez
Diwar barlenn he magerez.

—Pennherezig, din leveret,
Petra er c'hleuz-ze a glasket ?
—Klasket a rann boukejo hañv
D'am breurig mager a garan;

D'am breurig mager a garan,
Klasket a rann boukejo hañv,
Hogen aon 'm eus, ken a grenan,
Na erruje Fontanellan.

—Pennherezig, din leveret,
Fontanellan a anave'et ?
—Fontanellan n'anave'an ket,
Klevet komz ane'an 'm eus graet,

Klevet komz ane'an 'm eus graet,
Laret oa gwall baotr, 'm eus klevet,
Laret penaos e lamm merc'hed.
— Ya ! ha dreist-holl pennherezed !—

Tre he zivrec'h he c'hemeras,
Hag he briatat a reas,
Ha war lost he varc'h he zaolas,
Ha da Sant-Malo he c'hasas.

Da Sant-Malo 'neus hi c'haset,
El lean-di 'neus hi lakaet,
Ha pa oe pevarzek vloaz net,
'Neus hi c'hemeret da bried.

II
Da vaner Koadelan int aet;
Ur mab bihan he deus ganet,
Ur mab ker koant evel an hañv,
Heñvel d'he dad Fontanellan.

Ken a oa ul lizher degoue'et:
Da Baris e oa red monet.
— Ho unan, amañ ho loskan,
Da Baris raktal a ean.

— Fontanellan, chomet er gêr;
Paeañ a rin ur c'hannader;
En an' Doue, na it ket di;
Ma it di na zistroec'h mui.

— 'Peus ket da gaout aon ebet;
Me ya ma unan d'ho c'haouet;
Grit ervad d'am mabig bihan,
Keit e vin pell deus ar gêr-man.—

Fontanellan a lavare
D'an dud yaouank, pa ziblase:
— Me rey ur banniel ar c'haerañ,
D'an itron Vari Rozeran;

Banniel ha dilhad ar c'haeran,
Ma po soñj ouzh Fontanellan;
Ha damant ouzh e vab bihan,
Ken na zistroy da Goadelan.—

III
— Demat, roue ha rouanez,
Deut on d'ho kaout en ho palez.
— Pa oc'h deut, deut mat ra viet !
Mes ac'halen c'hwi na yey ket.

— Mez a ac'han me a yelo,
Aotrou roue, pe ni welo !
Sternet din-me ma inkane,
Ma in-me d'ar gêr adarre.

—Da Goadelan c'hwi na yey ket;
D'ar prizon, ne lavarann ket;
Chadennoù awalc'h zo em zi,
Evit chadennañ daou pe dri.

— Pajig, pajig, pajig bihan,
Kae ker skañv 'trezek Koadelan,
Ha lavar d'ar bennherez kaezh
Ma na zougo mui dantelezh;

Ma na zougo mui dantelezh,
Rak he fried paour zo diaes;
Kas din ur roched da wiskañ,
Hag ul liñser d'am liennañ.

Kas din, te, ur roched lien,
Hag ul liñser vras lien gwenn,
Hag ouzhpenn ur plad alaouret,
Da lakaat va fenn da sellet;

Dal ur guchenn eus ma blev-mañ.
Da stagañ ouzh dor Koadelan
Ma laro re yey d'an iliz:
Truez Doue war ar markiz !

—Kaset blev kement ma gerfet
Evit pladoù aour na vern ket
Taol't vo he benn war ar pae,
Da c'hoari boul d'ar vugale.—

Ar pajig bihan lavare,
E Koadelan pa errue:
— Demat, demat deoc'h, penn-herez,
Gwelloc'h e'it zo gant 'n aotrou kaezh !

Ur roched a c'houl da wiskañ,
Hag ul liñser d'e liennan,
Hag ouzhpenn ur plad alaouret,
Da lakaat e benn da sellet—

IV
Re Bariz a oa souezhet,
O c'houzout petra oa degoue'et,
Gwelet un itron a bell vro,
Trouz bras ganti, dre ar ruioù.

— Setu pennherez Koadelan
Ganti ur sae c'hlas ha ledan;
Ma c'houfe pezh a ouzon-me,
Ur vrozh du-peg a gemerfe.

— Aotro roue, ha me ho ped,
Ma fried din-me daskoret.
— Ho pried deoc'h ne zasin ket,
Tri deiz zo emañ bet torret.—

Neb a zeufe da Goadelan,
En defe keun ha nec'hamant,
En defe keun bras o welet
Marv an tan war an oaled,

O welet al lenad kreskiñ
En toull an nor hag el leur-zi
El leur-zi hag e-kreiz ar sal,
Hag an dud fall eno 'vragal;

Hag an dud paour, en ur dremen
Oc'h ouelañ, siwazh, gant anken,
Oc'h ouelañ, o komz evel-hen:
— Setu marv mamm ar beorien !



Le sujet

La Fontenelle, un gentilhomme de la paroisse de Prat, a enlevé une jeune fille sur les genoux de sa nourrice, et l'a emmenée avec lui à Saint-Malo

Ils sont allés habiter le manoir de Coadélan ; elle a mis au monde un fils, aussi beau que le jour, et qui ressemble à son père, La Fontenelle

Celui-ci est appelé à Paris ; il part malgré les supplications de la mère. Arrivé au palais, il est conduit devant le roi, qui l'informe qu'il va être arrêté et mis en prison pour ses crimes

La Fontenelle fait prévenir la pauvre héritière de ne plus porter de dentelles, et de lui faire apporter un linceul, et un plateau d'or pour exposer sa tête

Ceux de Paris sont fort surpris de voir dans les rues une dame d'un pays lointain, faisant grand bruit. Elle supplie le roi de lui rendre son mari - Trop tard, il a été roué trois jours plus tôt

Qui passerait au manoir de Coadélan aurait le coeur brisé en voyant le manoir à l'abandon, et les pauvres gens pleurer : "Elle est morte, la mère des pauvres !"

La Fontenelle est un personnage historique, roué en 1602, plus pour ses crimes que pour avoir participé à la Ligue. Cette chanson, d'après La Villemarqué, avait été recueillie par le comte de Kergariou (1799-1849)


Source

Extrait du "Barzhaz Breizh", le premier grand recueil de chansons bretonnes, publié en 1839 par Hersart de la Villemarqué