Itron Varia Folgoat
Notre-Dame du Folgoat
 



I

Yec'hed ha joa ganeoc'h, va zad !
Petra 'rit aze mintin mat ?

Gwalc'hiñ doaloù ker gwenn heg erc'h !
Petra 'rit-c'hwi aze, va merc'h ?

- Me zo deut d'ho pediñ, va zad,
Da vont evidon d'ar Folgoat

Ha mont diarc'hen ha war droad
Ha war ho taoulin, mar gell pad

Eno e kefot ludu graet
Diouzh ar galon hoc'h eus maget

- Petra, va merc'h paour, hoc'h eus graet,
Pa viot evel-se luduet ?

- Ur bugelig zo bet lazhet,
Ha din, va zad, eo tamallet

II

Un deiz an aotrou Pouligwenn
Oa aet da zersal 'raok e lein

- Setu amañ ur c'had kignet,
Pe ur bugelig gwalennet

Krouget eo ouzh skourr ar wezenn
E kerc'henn e c'houg ar seizenn

Hag eñ da gaout e itron,
O soñjal du en e galon

- Sellit ! ur bugel paour lazhet !
Piv, anv Doue, 'n eus hen ganet ?

An itron, hep lavarout ger,
Ez eas d'ar vereuri e-berr :

- Mat ar bed ganeoc'h, mereurez
Dont 'ra ho kanab brav er-maez

- Va c'hanab brav 'maez na sav ket
Mont a ra holl gant ho koulmed

- Pelec'h int aet ho merc'hed-c'hwi
Pa na welan nemet hoc'h-c'hwi ?

- Div zo er stêr gant an dilhad
Ha div all zo o paluc'hat

Ha div all zo o paluc'hat
Hag an div all zo o kribat

Mari-Fañchonig, va nizez,
Honnezh zo er gwele diaes

Er gwele klañv ez eo chomet
Eizh pe nav deiz zo tremenet

- Digorit din, va mereurez,
Hag e welin va filhorez

- Va filhorez, din livirit,
Pelec'h 'mañ 'n droug a zamantit ?

- Kreiz-tre va c'hof ha va c'halon,
Emañ va droug, va mamm baeron

- Savit, savit, va filhorez,
It d'an Tad Frañsez da goves

Kovesait mat ho pec'hed
Hag eveshait mar karet

- Evit pec'heurez, n'em on ket
Eizhteiz zo on bet koveset

- Gevier din na livirit ket
Ur pec'hed bras hoc'h eus c'hwi graet

C'hwi zo bet mintin-mat d'ar c'hoad
Ruz eo ho poutoù gant ar gwad !

III

- Pachig bihan, lavar din-me,
Petra 'z a gant ar pae-se ?

- Ho mereurien a Wigourvez,
Ar c'hrouger hag ho filhorez

Kriz vije neb ha na ouelje
War dachenn Folgoat, pa zeue

Pa zeue ar plac'h pemzek vloaz,
E-kreiz daou archer da grougañ

Ur c'hrac'hig kozh paour dirazi
O terc'hel ur gouloù dezhi

Hag hi, o vont, a lavare :
- Ne oa ket din ar bugel-se

An itron war-lerc'h o c'houlenn
Truez d'he filhorez a-grenn :

- Laoskit ganin va filhorez :
Reiñ a rin deoc'h, arc'hant he fouez

Ha mar na blij deoc'h kement-se
Me 'roi deoc'h pouez va inkane

Me 'roi deoc'h pouez va inkane
Ar plac'h ha me war he c'horre

- Ho filhorez n'ho pezo ket
Neb a lazhas a vez lazhet

IV

Pa 'z ea 'r senesal da verniañ
Ez eas ar c'hrouger d'he c'hrougañ

A-benn ur pennadig goude
Dont a reas d'e gaout-e :

- Aotrou Senesal, me ho ped,
Mari-Fañchonig na varv ket

Pa daolan va zroad war he skoaz
Distreiñ da c'hoarzhin ouzhin 'ra

- Taolit-hi ha didaolit-hi
Kasit-hi d'ar fagodiri

- Taolomp-hi ha didaolomp-hi
Greomp tan ha moged d'he leskiñ

A-benn ur pennadig goude
Dont a rae 'r c'hrouger adarre

- Aotrou Senesal, me ho ped,
Mari-Fañchonig na varv ket

'Mañ en tan betek e divronn
C'hoarzhin a ra leizh he c'halon

- Pa gredin pezh a leveret
Ar c'habon-mañ 'n devo kanet

(Ur c'habon rostet war ur plad,
Ha debret nemet e zaoudroad)

Ar senesal oa souezhet :
Ar c'habon en devoa kanet

- Mari-Fañchonig, me ho ped,
Me zo faziet, c'hwi n'oc'h ket

Me zo faziet, c'hwi n'oc'h ket
Petra zo en tan d'ho miret ?

- An Itron Varia-Folgoat
Zo 'skubañ dindan va daoudroad

Ar Werc'hez, mamm ar gristenien,
Zo 'skubañ en-dro d'am c'herc'henn

- Ret eo kas prim da Wigourvez
Kas prim da di ar vereurez

Kas prim da di ar vereurez
Da c'houzout piv eo pec'heurez

Tremenet oant holl dre an tan
Ha nikun na lakeas mann

Tremenet holl hep lakaat mann :
Nemet ar vatezh hec'h-unan






Le sujet

On a retrouvé un nouveau-né mort dans un bois, et on cherche qui l'a mis au monde

On trouve dans une ferme une jeune fille alitée, qui prétend être malade depuis plusieurs jours ; c'est elle qu'on accuse d'avoir tué son enfant, et le sénéchal la condamne à mort

Mais le bourreau a beau faire, chercher à la pendre ou à la brûler vive, il ne parvient pas à la tuer ; c'est Notre-Dame du Folgoat qui la protège

Pour trouver le coupable, on fait passer tous les gens de la ferme à travers les flammes ; toutes traversent sans broncher, sauf la servante...


Source

Le "Barzhaz Breizh", premier recueil de chansons bretonnes, édité par le vicomte Hersart de la Villemarqué (Kervarker, en breton) en 1839